Γενικά
- Ο καρκίνος της Κεφαλής και του
Τραχήλου περιλαμβάνει: την μύτη και τους παραρρίνιους κόλπους, τον ρινοφάρυγγα,
την στοματική κοιλότητα (χείλια, πρόσθιο τμήμα της γλώσσας, έδαφος στόματος,
παρειές), τον στοματοφάρυγγα, τον υποφάρυγγα, τον λάρυγγα, τους σιαλογόνους
αδένες, ενώ για επιδημιολογικούς λόγους εξετάζονται ξεχωριστά ο δερματικός
καρκίνος και ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα.
- Οι πλειοψηφία των περιπτώσεων
καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου μπορούν να προληφθούν. Η πρώιμη διάγνωση
αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης.
Η ενημέρωση όλων
είναι ζωτικής σημασίας για:
1.
Την
αποφυγή των βλαπτικών παραγόντων
2.
Την
πρώιμη αναγνώριση συμπτωμάτων
3.
Τον
περιοδικό ιατρικό έλεγχο (ατομικά και συλλογικά)
Παράγοντες
Κινδύνου
-
Ο καρκίνος της
κεφαλής και του τραχήλου είναι συχνότερος στους άνδρες από τις γυναίκες, με εξαίρεση
των καρκίνο του θυρεοειδούς που είναι πιο συχνός στις γυναίκες.
- Άτομα μεγαλύτερα των 45 ετών
έχουν αυξημένη επικινδυνότητα εμφάνισης καρκίνου.
- Το κάπνισμα και η κατανάλωση
αλκοόλ είναι οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση
καρκίνου στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου. Περίπου το 75% των καρκίνων
οφείλονται σε αυτούς τους δύο παράγοντες.
Ειδικότερα για
την στοματική κοιλότητα, τον φάρυγγα και τον λάρυγγα.
- Ένας καπνιστής έχει 15 φορές
μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσει καρκίνο από έναν μη καπνιστή.
- Ο συνδυασμός καπνού και αλκοόλ
αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
- Η λοίμωξη από κάποια στελέχη
του ιού του ανθρώπινου θηλώματος (HPV) ευθύνεται για την αύξηση,
κατά την τελευταία δεκαετία, των περιστατικών καρκίνου του στοματοφάρυγγα
(γλώσσα, αμυγδαλές) σε νέα άτομα, μη-καπνιστές.
Τι
είναι η λοίμωξη από τον ιό του ανθρώπινου θηλώματος;
Είναι από τις
συχνότερες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Υπολογίζεται ότι πάνω από τις
μισές γυναίκες έχουν προσβληθεί, σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, από κάποιο
στέλεχος του ιού.
Υπάρχουν δύο
κατηγορίες επικινδυνότητας:
- Η λοίμωξη χαμηλής επικινδυνότητας, που σχετίζεται με
την εμφάνιση των κονδυλωμάτων (θηλωμάτων) στην περιοχή των γεννητικών οργάνων
(στελέχη HPV-6,
HPV-11)
και
- Η λοίμωξη υψηλής
επικινδυνότητας, η οποία σχετίζεται με τον καρκίνο την μήτρας (στελέχη HPV-16,HPV-18),
αλλά και με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα(HPV-16).
Η μετάδοση του ιού στην
στοματική κοιλότητα γίνεται με τον στοματικό σεξ.
- Διατροφικές συνήθειες ενέχουν τον κίνδυνο
εμφάνισης καρκίνου στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου:
Π.χ. η κατανάλωση μεγάλων
ποσοτήτων παστών τροφίμων έχει συσχετιστεί με τον καρκίνο του ρινοφάρυγγα.
- Κάποια επαγγέλματα
παρουσιάζουν αυξημένη έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες:
! Η έκθεση των ξυλουργών στο
ροκανίδι του ξύλου συσχετίζεται με τον καρκίνο του ρινοφάρυγγα
! Η εισπνοή βιομηχανικών καταλοίπων
π.χ άσβεστος και συνθετικές ίνες, σχετίζεται με τον καρκίνο του λάρυγγα
! Η έκθεση στο νικέλιο και την
φορμαλδεΰδη σχετίζεται με τον καρκίνο της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων
! Όσοι εργάζονται σε βιομηχανίες με βαριά μέταλλα, κεραμικά, υφάσματα και
επεξεργασία τροφίμων εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες καρκίνου του λάρυγγα.
- Η κακή στοματική υγιεινή
αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την εμφάνιση του καρκίνου του
στοματοφάρυγγα
- Η έκθεση σε ακτινοβολία θεωρείται
υπεύθυνη για τον καρκίνο του θυρεοειδούς και τον σιαλογόνων αδένων. Η έκθεση
στον ήλιο αποτελεί τον νούμερο ένα παράγοντα κινδύνου για τον δερματικό καρκίνο
της κεφαλής (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό, ακανθοκυτταρικό).
- Λοιμώξεις από κάποιους ιούς
όπως π.χ ο ιός Ebstein-Barr, έχουν
συσχετιστεί με τον καρκίνο του ρινοφάρυγγα και των σιαλογόνων αδένων.
- Η κληρονομικότητα παίζει
κάποιο ρόλο στην εμφάνιση συγκεκριμένων καρκίνων π.χ του θυρεοειδούς.
Συμπτώματα
του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου
Πάνω από το 50% των περιπτώσεων
καρκίνου κεφαλής και τραχήλου αναζητούν ιατρική βοήθεια όταν ο καρκίνος
βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο!
Το πώς θα εκδηλωθεί ένας
καρκίνος στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου εξαρτάται:
Ø Από την θέση του
Ø Το μέγεθός του
Ø Τις πιθανές μεταστάσεις
Δέρμα
Μια ελιά που έχει αλλάξει
χρώμα, μέγεθος, ή ματώνει, μια πληγή που δεν κλείνει, ένα ογκίδιο που μεγαλώνει
Στοματική
κοιλότητα
Μια λευκή ή κόκκινη αλλοίωση
στην γλώσσα, τις παρειές, τα ούλα που δεν υποχωρεί ή μεγαλώνει, ένα έλκος που
δεν επουλώνεται, μια διόγκωση στα ούλα, αιμορραγία
Φάρυγγας
και υποφάρυγγας
Πόνος που δεν υποχωρεί,
δυσκολία στην ομιλία και την κατάποση, δύσπνοια, πόνος στο αυτί
Λάρυγγας
Βραχνάδα της φωνής που δεν
υποχωρεί, αιμόπτυση, δύσπνοια
Μύτη
και παραρρίνιοι κόλποι
Βούλωμα της μύτης, ρινορραγία,
πονοκέφαλος, μείωση της όσφρησης, διαταραχή της όρασης, οίδημα του προσώπου, βαρηκοΐα
Σιαλογόνοι αδένες
Διόγκωση του αδένα, πόνος,
παράλυση των μυών του προσώπου
Τράχηλος
Διόγκωση που δεν υποχωρεί
Πώς
γίνεται η τελική διάγνωση του καρκίνου;
Ø Εξέταση από τον ειδικό ιατρό ή
ομάδα ιατρών
Ø Διαγνωστικές εξετάσεις: ενδοσκόπηση,
εξετάσεις αίματος, απεικονιστικές (Αξονική και Μαγνητική τομογραφία, Υπέρηχος),
Βιοψία (ανοικτή ή δια λεπτής βελόνης) και ιστολογική εξέταση.
Έχω
καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. Τι κάνω τώρα;
Ø Πάντα θα πρέπει να ζητάμε μια
δεύτερη ή ακόμα και τρίτη ιατρική γνώμη.
Ø Εφόσον, με τις απαραίτητες
εξετάσεις διαγνωσθεί η νόσος, θα πρέπει να συζητήσετε με τον θεράποντα ιατρό
σας για ΟΛΕΣ τις πιθανές θεραπευτικές επιλογές, την αποκατάσταση μετά την
θεραπεία και τον επανέλεγχο.
Ø Η ψυχολογική υποστήριξη είναι
απαραίτητη.
Πρόληψη
Οι επιπτώσεις του καρκίνου της
κεφαλής και του τραχήλου είναι εξαιρετικά σοβαρές:
Ø Για τον ίδιο τον ασθενή
(ψυχολογική επιβάρυνση, επηρεάζονται σημαντικές λειτουργίες π.χ. κατάποση και
σίτιση, ομιλία, όσφρηση, ακοή, όραση, αισθητική δυσλειτουργία, οικονομική
επιβάρυνση)
Ø Την οικογένειά του
Ø Την κοινωνία ( στην Αμερική η
ετήσια δαπάνη θεραπείας καρκινοπαθών κεφαλής και τραχήλου υπολογίζεται στα 3,2
δισεκατομμύρια δολάρια)
Η συνεχής ενημέρωση και
ευαισθητοποίηση όλων είναι ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ!
-
Διακοπή του
καπνίσματος και κατάχρησης αλκοόλ
- Αλλαγή διατροφικών συνηθειών
- Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση:
ενημέρωση, προφύλαξη
- Εμβολιασμός κοριτσιών και
αγοριών κατά του ιού του ανθρώπινου θηλώματος: ο εμβολιασμός κοριτσιών και
αγοριών από 9-25 ετών προσφέρει σημαντική προφύλαξη έναντι των λοιμώξεων από
τον ιό του ανθρώπινου θηλώματος.
- Μέτρα προφύλαξης στον χώρο
εργασίας: ειδικές μάσκες, φόρμες, ενημέρωση των εργαζομένων.
- Στοματική υγιεινή.
- Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο,
καπέλο, αντηλιακά.
- Σε περίπτωση θετικού
οικογενειακού ιστορικού, απαιτείται ετήσιος προληπτικός έλεγχος.
Άτομα υψηλού κινδύνου πρέπει να
εξετάζονται ανά εξάμηνο ή ετήσια.
Η προληπτική ιατρική πρέπει να
γίνει συνείδηση όλων μας. Ατομικά κάθε πολίτης θα πρέπει να περνάει από ετήσιες
γενικές εξετάσεις.
Συλλογικά κάθε τοπική κοινωνία
θα πρέπει να οργανώσει και να καθιερώσει , σε τακτικές ημερομηνίες, προγράμματα
προληπτικής ιατρικής για όλους τους πολίτες.
